میرزاهاشم آشتیانی" میرزاهاشم آشتیانی" متولد سال (۱۳۵۰ش) بود. پسر سوم " میرزاحسن آشتیانی " مجتهد معروف، ساکن تهران بود. دوره جوانی را در کنار پدر روحانی خود گذراند و کمک حال او بود. در دوره سوم مجلس شورای ملی در سال (۱۳۳۳ق) ۱ - نماینده مجلسبه نمایندگی مردم تهران وارد مجلس شد. او با توجه به این که به لحاظ مشی سیاسی جزء «فرقه اعتدالیون» محسوب می‌شد؛ [۱]
علوی، ابولحسن، رجال عصر مشروطیت، ص۱۴، به کوشش: حبیب یغمایی، تهران، اساطیر.
ولی از طرف فرقه کاندید نمایندگی نبود و و خود شخصا موفق به وکالت شد. در دوره چهارم مجلس نیز از سبزوار به وکالت رسید. وی همچنین در در دوره‌های ۵، ۶، ۷ نیز جزء نمایندگان مجلس بوده است. [۲]
مکی، حسین، تاریخ بیست ساله، ج۵، ص۱۳۰، تهران، علمی، ۱۳۷۴.
وی به اتفاق مرحوم "سیدحسن مدرس" و چند تن دیکر از رجال آزادی‌خواه مجلس هسته اصلاح‌طلبان را تشکیل دادند و به مبارزه با دشمنان درونی و بیرونی کشور پرداختند. در تاریخ (۱۶ ربیع الاول ۱۳۳۹ قمری) در مجلسی که با حضور " احمدشاه " برای پاسخگویی به یادداشت دولت انگلیس و اعلام موضع بی‌طرفی ایران در جنگ بین‌المللی اول تشکیل گردیده بیانیه‌ای به امضا ۶ نفر از علما قرائت شد که میرزاهاشم آشتیانی یکی از امضا کنندگان آن بود.۲ - در مسیر سلطنت رضا شاهپس از کودتای ۱۲۹۹ " رضاخان " و روی کار آمدن "سیدضیا" میرزاهاشم به مخالفت با کودتا برخاست و به دستور "سید ضیاالدین" بازداشت شد. میرزاهاشم با توسل به سردار سپه "رضاخان" به مبارزه با کابینه "ضیاالدین" پرداخت [۳]
مکی، حسین، تاریخ بیست ساله، ج۵، ص۲۴۰، تهران، علمی، ۱۳۷۴.
و ناخودآگاه راه را برای ریس‌الوزرایی و نهایتا سلطنت "رضاخان" هموار ساخت. در مجلس ۵ شورای ملی (۲۲ بهمن ۱۳۰۲ش) با اعتبار نامه آشتیانی از طرف "تدین" که مهم‌ترین مهره سیاسی "رضاخان" در مجلس شمرده می‌شد، مخالفت شد [۴]
ملک الشعرای بهار، تاریخ مختصر اخزاب سیاسی ایران، ج۱، ص۳۰۷.
و در جواب مخالفت "تدین" مرحوم "مدرس" به دفاع برخاست. نهایتا اعتبارنامه او به تصویب رسید. در سال (۱۳۰۲ش) که غوغای جمهوریت از طرف "رضاخان" و طرفدارانش به گوش می‌رسید. در مجلس شورای ملی میرزاهاشم یکی از مخالفین سرسخت جمهوری بود. وی در کنار "مدرس" و "مشیرالدوله" علنا به مخالفت با این قضیه پرداخت رضاخان بعد از شکست این لایحه ماده واحد (خلع قاجار)، سلطنت رضاخان را به مجلس برد. آشتیانی نیز مخالف این مورد بود که رضاخان به او تکلیف می‌کند که باید آن را امضا کند. آشتیانی می‌گوید هر کاری "مدرس" کرد، من هم خواهم کرد و نهایتا قول داده بود که در جلسه داد و فریاد راه نیندازد. در جلسه نهم آبان ۱۳۰۴ مجلس شورای ملی که با اعتراض " مدرس " و "تقی‌زاده" و " دکتر مصدق " و خروج همراه با اعتراضشان از مجلس همراه بود و این ماده به تصویب رسید. آشتیانی غایب بود و به ماده مذکور رای نداد. پس از به سلطنت رسیدن " رضاشاه " انتخابات دوره ششم مجلس شورای ملی که در کابینه "فروغی" شروع شده بود. در تاریخ ۵ تیر ماه ۱۳۰۵ خاتمه یافت و میرزاهاشم آشتیانی به نمایندگی مردم تهران انتخاب شد. [۵]
بامداد، مهدی، شرح حال رجال ایران، ج۴، ص۱۰۱، تهران، زوار، ۱۳۵۷.
در حادثه‌ی ترور "مدرس" او در مجلس نطق مفصل و مهیجی ایراد کرد و خواهان دستگیری و مجازات عاملین ترور شد. میرزاهاشم آشتیانی سرانجام در سال ۱۳۲۸ در سن ۷۸ درگذشت و گفته می‌شود که از وی املاک و مستغلات زیادی به جای مانده و ثروت فراوانی برای وارث خویش گذاشته است و در ضمن او یکی از بزرگترین پرورش دهندگان قناری ایران بوده است. [۶]
مرسلوند، زندگینامه رجال و مشاهیر ایران، ص۱۰۵، تهران، الهام، ۱۳۶۹.
۳ - پانویس
۴ - منبعسایتپژوهه، برگرفته از مقاله «خاندان آشتیانی» تاریخ بازیابی ۹۵/۰۴/۵ رده‌های این صفحه : تراجم | درگذشتگان سده 14 (قمری) | رجال سیاسی عصر پهلوی | علمای شیعه | علمای قرن چهاردهم | علمای قرن سیزدهم | مشروطه خواهان | نمایندگان مجلس ملی
|